YBFB Instagram - logoBIP

 neirychomości       dofinansowano ze środków rządowego funduszu inwestycji lokalnych

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystegoSystem Informacji PrzestrzennejKurierSMSPowietrzeOstrzeżenia GPSZOK - logoHarmonogram-Rewitalizacja - logoEBOIPomoc prawnaOchrona Danych Osobowych - klauzula

 

 

Logo Górnośląsko-Zagłębiowskiej MetropoliiLogo portalu obywatel.gov.pl     Dostępność Plus Samorząd na plus - logo  

 

Początki używania herbów miejskich na ziemiach polskich sięgają końca XIII w., kiedy to herby miejskie przedstawiały zazwyczaj przybrany herb pana zwierzchniego wzbogacony o elementy przedstawiające obronną architekturę miejską. Równie często jako godło herbowe, zwłaszcza w okresie wcześniejszym przyjmowano wyobrażenie świętego patrona, który był zazwyczaj identyczny z patronem miejscowego kościoła parafialnego.

O wyborze herbu, który był wyrazem autonomii samorządu miejskiego, decydował przeważnie wójt lub rada miejska. W tym okresie herb był używany głównie na pieczęciach miejskich, które były odciskane na szczególnie ważnych dokumentach. Podobnie wyglądało to w Radzionkowie, gdzie pierwszy wizerunek pieczęci gminnej znamy właśnie z dokumentu zwanego urbarzem. Zawarty 21 listopada 1785 roku urbarz, zawiera spis wzajemnych zobowiązań właściciela wsi oraz jej mieszkańców. Na jego końcu przybito pieczęć gminy Radzionków, która w owalnym polu przedstawia stojącą postać św. Wojciecha w biskupim stroju pontyfikalnym. W lewej ręce Św. Wojciech trzyma ukośnie biegnący pastorał - symbol godności biskupiej.

W 1922 roku, kiedy Radzionków wraz z częścią Górnego Śląska znalazł się w granicach państwa polskiego, sporządzono nową pieczęć gminną (wówczas gminy nie mogły używać godła państwowego), na odcisku której widnieje półpostać Św. Wojciecha wyłaniająca się z chmur, w prawej ręce trzymająca wiosło - wg tradycji przedmiot którym zabito świętego, w lewej zaś ręce podwójny krzyż - symbol godności arcybiskupiej. Podobny wygląd miał herb, jednak pamiętajmy, że polskie ustawodawstwo tamtego okresu, w 1930 roku zezwoliło gminom w drodze wyjątku na używanie herbów miejskich, a dopiero w roku 1938 na posługiwanie się nimi bez żadnych ograniczeń.

Po zakończeniu drugiej wojny światowej Miejska Rada Narodowa ustaliła następujący wizerunek herbu: w błękitnym polu widnieje postać św. Wojciecha w biało złotym stroju pontyfikalnym, w prawej ręce trzymająca wiosło w lewej zaś złoty, podwójny krzyż misyjny. Wizerunek ten był świadomym nawiązaniem do dawnego herbu gminy. Przejawem postępującej ateizacji kraju, była kuriozalna decyzja o rozpisaniu konkursu na nowy herb Radzionkowa.  Ówczesnym decydentom miasta chodziło o usunięcie wizerunku świętego i zastąpienie go nowym symbolem przemysłowego miasta. Rozstrzygnięcie konkursu, na który wpłynęło 18 prac (większość autorów pochodziła z Radzionkowa) nastąpiło 20 lutego 1969 roku. Autor ostatecznie wybranego projektu - Józef Kowal z Katowic tak opisywał swój herb: "Tarcza herbowa w manierze późnego gotyku. Pole czerwone nawiązuje do czerwonego pola polskiego godła państwowego, a zarazem podkreśla symbol barwy proletariatu i przypomina ofiarę krwi złożoną przez mieszkańców miasta w okresie powstań śląskich. Pole błękitne symbolizuje kolor Śląska. Na tle pól (przecinających tarczę ukośnie w prawo) stylizowana głowa białego orła w pozycji obronnej względnie ataku. Głowa orła to symbol polskości i patriotycznej postawy ludności Radzionkowa w walce z germanizmem. Z lewej strony jedno skrzydło orła to skrystalizowana i wyrażona w skrócie kompozycyjnym wieża wyciągowa. Przypomina ona o górniczej tradycji miasta. Przylegający do niej zaznaczony w obrysie młot jest symbolem hutnictwa i przemysłu metalowego. Całość wymienionych elementów tworzy kompozycję w kształcie litery "R" z głową orła białego". Oficjalnie projekt ten został zatwierdzony jako herb Radzionkowa na posiedzeniu Miejskiej Rady Narodowej w dniu 19 marca 1969 roku. Nowy herb miejski był użyty w swej pięcioletniej historii zaledwie kilkanaście razy i nie zdołał utrwalić się w pamięci mieszkańców. Reforma administracyjna z 1975 roku położyła kres używaniu własnego herbu przez miasto Radzionków, gdyż zostało ono przyłączone do sąsiadującego Bytomia.

Restytucja praw miejskich 1 stycznia 1998 roku, przyniosła ogromne zainteresowanie powrotem do tradycyjnej symboliki i wyznaczników autonomii miasta Radzionków. Już po kilku miesiącach samodzielnego bytu na mapie Górnego Śląska, przed władzami miasta stanął problem wyboru herbu miejskiego. O powrocie do wizerunku herbu z roku 1969 nie było mowy, powstał więc dylemat czy nowy herb ma przedstawiać stojącą postać Świętego Wojciecha czy też wyłaniającą się z chmur półpostać. Tymczasowo "prowizoryczny" herb (używany min. na papierach firmowych, drukach okolicznościowych itp.) zbliżony był do drugiej wersji z tym, że w górnej części tarczy umieszczony był napis "Radzionków" , co z heraldycznego punktu widzenia było nie do przyjęcia. Władze miejskie zdając sobie sprawę, że same problemu nie rozwiążą zwróciły się o wydanie opinii do profesjonalnych heraldyków. Na czele dwuosobowego zespołu stanęła dr Urszula Zgorzelska z Uniwersytetu Śląskiego.  Po krótkim czasie wydana została opinia w której czytamy min. "Obie wersje są heraldycznie poprawne i występują w ikonografii oraz heraldyce. Wydaje się jednak, że bardziej zasadnym jest sposób ukazania osoby Świętego przedstawiający całą postać. Takie przedstawienie postaci motywowane jest charakterem kultu św. Wojciecha i funkcji jakie sprawował. Połowa postaci - postać siedząca - postać na tronie symbolizować raczej może urząd (w przypadku biskupa katedrę biskupią), albo zasługi zdobyte poprzez sprawowanie takiego urzędu. Skojarzenie takie - pomimo faktu, że św. Wojciech był biskupem praskim nie w pełni oddaje charakter kultu, związanego z postacią św. Wojciecha (misjonarz, który śmierć znalazł podczas działalności misyjnej u pogańskich Prusów). Poza tym wprowadzenie jeszcze jednego elementu godła - srebrnego obłoku - obniża wartość heraldyczną herbu. Cała postać natomiast symbolizować może osobę w ruchu - podróżującą - posłaną - misjonarza. Symboliczne skojarzenia związane z tym drugim sposobem przedstawienia postaci bardziej zatem pasują do tradycji związanej ze św. Wojciechem". Następnie graficzny projekt herbu wraz z opisem został przesłany do specjalnej komisji działającej przy MSWiA, która potwierdziła poprawność herbu Radzionkowa. Fakt, że władze Radzionkowa zwróciły się o wydanie opinii o herbie do heraldyków, wzbudził powszechny podziw u zawodowych historyków o czym pisało min. "Życie Bytomskie", stawiając Radzionków w szeregu miast, które przywiązują wagę do poprawności symboliki miejskiej (aktualne ustawodawstwo zezwala Radom Miejskim na zatwierdzanie dowolnie wyglądających herbów, przez co herby niektórych miast wyglądają koszmarnie i z heraldyką nie mają nic wspólnego). Ostateczne przyjęcie herbu miejskiego miało miejsce podczas uroczystej sesji RM w dniu 11 września tego roku. Uchwałą nr I/N/2/99,

Radzionków otrzymał nowy herb, którego blazonowanie wygląda następująco: w polu błękitnym tarczy hiszpańskiej, postać Św. Wojciecha na srebrnym obłoku w szacie srebrno - czerwonej trzymającego w ręce prawej wiosło złote, w lewej ręce takiż krzyż lotaryński. Tym samym Radzionków stał się czwartym miastem w Polsce (obok Mławy, Serocka i Trzemeszna) które posiada w swoim herbie wizerunek Św. Wojciecha.

Jarosław Wroński

Materiały:
1. Uzasadnienie symboliki godła i barw herbu Radzionkowa - opracowanie dr Urszuli Zgorzelskiej wykonane w 1998 roku na zamówienie UM w Radzionkowie.
2. Uchwała nr I/N/2/99 Rady Miejskiej w Radzionkowie.
3. Dudziński P., Alfabet Heraldyczny, Warszawa 1997.
4. Kaganiec M., Herby i pieczęcie miast górnośląskich,T.1, Zeszyt 2, Katowice 1995.
5. Plewako A., Wanag J., Herbarz miast polskich, Warszawa 1994.
6. Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 1983.

Urząd Miasta Radzionków

   ul. Męczenników Oświęcimia 42
   41-922 Radzionków
   tel.: 32 388 71 30
   fax: 32 289 07 20
   e-mail: um@radzionkow.pl

Godziny urzędowania

Poniedziałek, Wtorek, Czwartek
7:00 - 15:00

Środa
7:00 - 17:00

Piątek
7:00 - 13:00

 

Informacje o serwisie

Informacja o stosowaniu ciasteczek (cookie)

Deklaracja dostępności

 

ZGŁOŚ AWARIĘ OŚWIETLENIA:

całodobowy numer telefonu tel.: 801-800-103

e-mail: oswietlenie@radzionkow.pl